Rola lekarza stomatologa w profilaktyce raka jamy ustnej
ROLA LEKARZA DENTYSTY W PROFILAKTYCE ONKOLOGICZNEJ
Lekarz dentysta powinien być lekarzem pierwszego kontaktu w profilaktyce raka jamy ustnej.
Do jego zadań należy:
- diagnoza i leczenie nie tylko chorych zębów lecz całej jamy ustnej, jej tkanek miękkich.
Aż 70% przypadków raka jamy ustnej poprzedzonych jest zmianami przednowotworowymi, takimi jak utrzymujące się czerwone lub białe plamy na błonie śluzowej (erytroplakia i leukoplakia), niegojące się mimo leczenia nadżerki, owrzodzenia, itp.
- dokładne, standardowe, badanie każdego pacjenta (zewnątrz i wewnątrzustne) pod kątem objawów nowotworu głowy i szyi.
Każda potencjalnie podejrzana zmiana powinna być zbadana histopatologicznie.
EDUKACJA I MINIMALNA INTERWENCJA ANYNIKOTYNOWA (metoda 5P)
Podczas wizyty stomatolog powinien poinformować pacjenta o zagrożeniach związanych z patologicznymi zmianami w obrębie jamy ustnej oraz wyjaśnić, jak istotne jest dbanie o higienę jamy ustnej i jakie zachowania potęgują ryzyko choroby.
Ponieważ jednym z najbardziej kancerogennych czynników raka jamy ustnej jest nikotynizm to każdy stomatolog powinien wobec swoich pacjentów podjąć próbę minimalnej interwencji antynikotynowej (MIA). Jest to około trzyminutowa rozmowa z pacjentem, opierającą się najczęściej na zasadzie „pięciu P”`
- Pytaj (o palenie),
- Poradź (zaprzestania),
- Planuj (terapię antynikotynową),
- Pomagaj (w jej wyborze),
- Pamiętaj (aby określić gotowość do zaprzestania palenia).
PROFILAKTYKA. SAMOKONTROLA.
Niskie ryzyko zachorowania na raka jamy ustnej i wysoki wskaźnik wykrywalności jest w tych krajach, w których inwestuje się w profilaktykę, w myśl zasady lepiej zapobiegać niż leczyć.
Profilaktyka wtórna – to przeciwdziałanie skutkom choroby poprzez wczesne rozpoznanie, czyli skrinigowe badanie stomatologiczne oraz badanie okresowe (stany przednowotworowe zwiększające ryzyko rozwinięcia się raka).
Zasady postępowania klinicznego pokazuje schemat:
Rys 1. Zasady postępowania klinicznego – tabela.
Samokontrola pacjenta – to samodzielna ocena stanu zdrowia jamy ustnej. Aby pacjent mógł tego dokonać, stomatolog lub higienistka musi mu przekazać podstawową wiedzę na temat niepokojących objawów i sposobu wykonania samobadania. Samokontrolę pacjent wykonuje w dwóch etapach:
- oglądanie (prawidłowa błona śluzowa jamy ustnej jest gładka, lśniąca, bladoróżowa i wilgotna).
- dotyk (sprawdzamy czy nie ma wyczuwalnych zgrubień lub guzków na błonie śluzowej)
Rys. 2 Schemat samokontroli – (rysunki z zakładki profilaktyka/samokontrola schemat samokontroli pdf. lub https://www.zusmiechem.org.pl/713,samokontrola )